منتقد (نه مخالف)، مستقل (نه جناحی)

به مناسبت سالروز تأسیس شورای انقلاب اسلامی به دستور امام خمینی

آقای شیبانی!شهید مطهری اولین رئیس شورا بود

بسم الله الرّحمن الرّحیم

احسان رستگار، سرویس سیاسی سایت خبری-تحلیلی نیمروز:

هفته نامه ی «آسمان» در شماره ی 42 خود (آذر 91)، در بخش تاریخ خود، پرونده ای 8 صفحه ای با عنوان «شورای انقلاب، بعد از انقلاب» منتشر كرد كه در این پرونده با رویكردی ظریف ولی موذیانه، به تحریف تاریخ پرداخته است. این پرونده آسمان كه به مناسبت 22 دی ماه، سالروز تأسیس شورای انقلاب به دستور امام خمینی تهیه شده است، به ظرافتی زیركانه، طبق معمول حتی به تاریخ هم رحم نمی كند به گونه ای كه تاریخ روایت شده در آن مشخصاً واقعی-اصلاحاتی است؛ یعنی تركیبی از شرح ما وقع و آن چه اصلاح طلبان آرزو داشته اند واقع شود.

در صفحه ی سوم این پرونده و 63 این شماره آسمان، موقعیت اعضای برجسته ی شورای انقلاب مورد بررسی قرار می گیرد؛ شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر، آیت الله موسوی اردبیلی، مقام معظم رهبری، آیت الله هاشمی رفسنجانی، آیت الله طالقانی، آیت الله محمدرضا مهدوی كنی، مهدی بازرگان، یدالله سحابی، عزت الله سحابی، سرلشكر قرنی، ابوالحسن بنی صدر و صادق قطب زاده به ترتیب افراد مؤثر و عضو در این شورا هستند.

در بررسی نقش اولین شخصیت مؤثر در شورای انقلاب، آسمان لاجرم به جایگاه بی مثال شهید مطهری می پردازد. از آن جا كه همه ی اعضای این شورا و نیز مستندات تاریخی به این امر شهادت می دهند كه شورای انقلاب، پس از سفر دی ماه شهید مطهری به پاریس و دیدار با امام در نوفل لوشاتو، پس از گزارش شرایط و وضعیت داخل ایران، پیشنهاد تشكیل شورای انقلاب را مطرح می كند كه امام نیز پیرو آن حكمی مبنی بر تشكیل این شورا، صادر می كنند.

تا این جای داستان نقل شده در آسمان، مطابق واقعیت است، اما در انتهای بخش معرفی نقش شهید مطهری -به عنوان مؤسس شورای انقلاب- آسمان طاقت نمی آورد و طناب پوسیده ای را دستاویز خود قرار می دهد كه آن هم از ساخته و پرداخته های ذهن همین طیف سیاسی است. در انتهای ستون شهید مطهری آسمان می نویسد: "... از زمان تشكیل شورای انقلاب تا شهادتش، نقش كلیدی در این شورا داشت به گونه ای كه حتی بسیار مشهور شده كه تا زمان شهادت رئیس شورا بود، اما بنا بر گفته ی اعضای شورای انقلاب، آیت الله طالقانی اولین رئیس شورای انقلاب بوده است. ..."

منبع مطلب فوق كه «اعضای شورای انقلاب» ذكر می شود، كاملاً از جهت عقلایی و مستندات تاریخی مردود است. عباس شیبانی كه از افراد حاضر در جلسات شورای انقلاب (به عنوان منشی جلسات) بود، در مصاحبه ای در تاریخ 22/10/81 با عباس سلیمی نمین، رئیس دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران، جملاتی را بیان می كند كه پس از آن منبعی تلقی می شود برای تحریف تاریخ. بخشی از گفت و گوی سلیمی نمین با شیبانی در این گفت و گو به شرح زیر است:

...

*سلیمی‌نمین: در 12 فروردین كه آیت‌الله مطهری شهید شدند، از سوی "شورای انقلاب" اعلام شد كه "رئیس شورای انقلاب" به شهادت رسیده است. چگونه با وجود این كه قبلاً بحث ریاست آیت‌الله طالقانی بود، بعد از شهادت آیت‌الله مطهری اعلام شد كه ایشان "رئیس‌ شورای انقلاب" بوده‌ است؟ 

*سلیمی‌نمین: با توجه به این كه "آقای مطهری" میان آن پنج نفر هم محوریت داشته و شاخص بودند؟ دكتر شیبانی: بله. پس از بازگشت از پاریس دستور امام (ره) را برای این كه آن پنج نفر دور هم جمع بشوند، ایشان آورده بود. 

*سلیمی‌نمین: پس چرا ایشان به عنوان رئیس، انتخاب نشد آیا به خاطر ریش سفیدی "آقای طالقانی" ‌بود؟ دكتر شیبانی: به خاطر احترام و پیس‌كسوتی آقای طالقانی و این كه آقای طالقانی بیشتر چهره سیاسی داشتند. شاید هم شهید مطهری‌ می‌خواست یك مقدار دستش بازتر باشد و به مطالعات و نوشته‌های خودش برسد. 

*سلیمی‌نمین: اصلاً "شهید مطهری" برای ریاست "شوری انقلاب" مطرح هم نشد؟ 

دكتر شیبانی: مسئله این گونه مطرح شد كه آقای طالقانی رئیس باشند و نامی از شهید مطهری برده نشد."

همان طور كه در مصاحبه ی بالا مشاهده شد، چند نكته از مصاحبه ی خود عباس شیبانی، می تواند داعیه مطلع بودنش را باطل كند:

1- شوری انقلاب، یك ماه قبل از پیروزی انقلاب و در تاریخ 22 دی 1357 توسط شهید مطهری و با حكم ایشان از امام خمینی (ره) تأسیس شد؛ در حالی كه در آن زمان شیبانی به گفته ی خود، به ایران می آید و جزواتی را از سوی شورا دریافت می كند و به انگلستان باز می گردد. این یعنی، اتفاقات اساسی و سیاست گذاری های مبنایی این شورا، در غیاب عباس شیبانی صورت پذیرفته است. رئیس شورا هم عقلاً و به استناد تاریخ، در همان دی ماه مشخص شده است. 

2- وقتی شخصی در مهم ترین مقطع تشكیل این شورا حاضر نبوده، چگونه می تواند این قدر آگاهانه سخنی را كه رسماً در روزنامه ی رسمی و دولتی آن زمان یعنی روزنامه كیهان منتشر شده و روزنامه های دیگر، پس از شهادت شهید مطهری، از ایشان به عنوان اولین رئیس شورای انقلاب یاد می كنند، چگونه و چرا ما باید اعلام رسمی حكومت را در نظر نگیریم و به برداشت شخصی عباس شیبانی اعتماد كنیم؟ 

3- جز عباس شیبانی و عزت الله سحابی، همه شهید مطهری را عملاً و رسماً، تا زمان شهادتش، اولین رئیس شورا می دانند. آیت الله هاشمی رفسنجانی، حسن حبیبی، رسانه های رسمی و همه و همه می گویند كه شهید مطهری اولین و آیت الله طالقانی دومین رئیس شورا بوده اند؛ حال چه اصراری است كه حرف آیت الله هاشمی كه جزء حلقه ی 5 نفره ی اولیه ی شورا (شامل شهید مطهری، شهید بهشتی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، شهید باهنر و آیت الله عبدالكریم موسوی اردبیلی می شد) بود را نپذیریم و حرف عباس شیبانی را قبول كنیم. عباس شیبانی و عزت الله سحابی، از جهت رتبه در شورا هم تراز حسن حبیبی (سخنگوی شورای انقلاب) هستند كه او هم هم زمان با آنان در این شورا عضویت یافت. شاید بگوییم كسانی كه پس از آن 5 نفر عضو اولیه به شورا اضافه شده اند، به هر دلیلی برداشتشان این بوده كه آیت الله طالقانی رئیس شوراست. اگر این گونه است، پس چرا حسن حبیبی برداشتش این بوده كه شهید مطهری اولین رئیس شورای انقلاب بوده است؟!

حسن حبیبی، سخنگوی شورای انقلاب، نام روسای شورای انقلاب و مدت تصدی این سمت توسط آنان را چنین بیان می‌كند:«اولین رییس شورای انقلاب، استاد شهید آیت‌الله مطهری بود كه در تاریخ یازدهم اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ به وسیله گروه فرقان به شهادت رسید. سپس شادروان آیت‌الله سیدمحمود طالقانی به ریاست شورای انقلاب انتخاب شد كه وی نیز در نوزدهم شهریور ماه ۱۳۵۸ به دنبال یك حمله قلبی دارفانی را وداع گفت. تا این تاریخ اسامی اعضای شورای انقلاب همچنان مخفیانه باقی ماند؛ ولی پس از فوت آیت‌الله طالقانی، اعضای این شورا رسما معرفی شدند. آیت‌الله دكتر محمد بهشتی، پس از آیت‌الله طالقانی عهده‌دار سمت دبیری شورای انقلاب شد. پس از انجام انتخابات ریاست جمهوری، دكتر بنی‌صدر ریاست شورای انقلاب را نیز به عهده گرفت.»

با كمال تعجب، عزت الله سحابی درباره ریاست شورای انقلاب می‌گوید: «ریاست شورای انقلاب اول با مرحوم طالقانی بود. بعد مرحوم بهشتی و وقتی هم كه بنی‌صدر رییس‌جمهور شد، شورای انقلاب به ملاحظه اینكه او رییس‌جمهور شده است او را به ریاست شورای انقلاب انتخاب كرد، ولی حرف او خیلی نفوذ نداشت. برتری داخل شورای انقلاب همچنان دست رهبران حزب جمهوری بود.»

به گفته ی علی مطهری، شهید مطهری در شب شهادتش در منزل ید الله سحابی، پدر عزت الله سحابی، پس از خروج از منزل آنان -كه گویا جلسه ی شورای انقلاب هم در آن برقرار بوده- پیش از این كه سوار ماشین شود، به شهادت می رسد. با این تفاسیر مشخص نیست به چه دلیلی این طیف اصرار داشتند شهید مطهری را نه رئیس بلكه فقط مؤسس این شورا معرفی كنند. به نظر می رسد كه یكی از این دلایل، اعتقاد كم این طیف به قدرت مدیریتی و اجرایی شهید مطهری بود و اصولاً اصرار داشتند و دارند كه وی را شخصیتی اثرگذار ولی فكری و عقیدتی معرفی كنند؛ در حالی كه چطور ممكن است شهید مطهری اجرایی نباشد و رئیس كمیته ی استقبال از امام خمینی (ره) را بر عهده داشته باشد؟ چه فعالیتی از این اجرایی تر و عملیاتی تر است؟

هر دوی این افراد، هم عباس شیبانی و هم عزت الله سحابی، در مصاحبه هایشان به این نكته بارها اشاره می كنند كه البته شهید مطهری شاید نمی خواسته كسی بفهمد. حال آن كه افرادی كه باید می دانستند، در جریان بودند كه شهید مطهری نه تنها مؤسس شوراست، بلكه رئیس نیز ایشان است، ولی اصراری نداشته كه هنگام امضای صورت جلسات، نام وی نگاشته شود و برای احترام به آیت الله طالقانی، اصراری نداشته كه رئیس بازی كند و جایگاه اولش را به رخ بكشد.

4- شهید مطهری تا زمان حیاتشان، در همه ی جلسات حضور فعال داشته اند، در حالی كه آیت الله طالقانی حضور پیوسته ای در جلسات نداشته اند. عقلاً و نقلاً لازم است كه رئیس جلسه در جلسات حضور فعال داشته باشد و این غیر قابل قبول به نظر می رسد كه شورایی نوپا را كه عمرش به چند ماه نمی رسد را با رئیسی تصور كنیم كه از همان بدو تأسیس، در جلسات حضور افتخاری و یا موردی پیدا كند!

5- احتمال دیگری كه می تواند علت اشتباه شیبانی و سحابی را توضیح دهد، تفاوت دبیر شورا و رئیس شورا است. شاید از آن جهت كه آن ها كه باید در جریان می بودند، از ریاست شهید مطهری آگاه بوده اند، شهید مطهری اصراری نداشته تا دیگران سمت فعال در شورا نداشته باشند. شاید اسماً دبیر شورا آیت الله طالقانی ذكر می شده اما آن جمع 5 نفره -كه بعداً با اضافه شدن مقام معظم رهبری و آیت الله مهدوی كنی به هفت نفر رسید- همگی شهادت بر ریاست شهید مطهری می دهند. تیتر روزنامه ی كیهان نیز بنا بر نظر همان جمع منتشر شده است. از این جمع تنها كسی كه بارها در این باره نوشته و مصاحبه كرده، آیت الله هاشمی رفسنجانی است كه در كتاب خاطرات «دوران مبارزه، جلد 1» و «صورت مذاكرات شورای انقلاب، مقدمه به قلم اكبر هاشمی رفسنجانی، جلد 1» از شهید مطهری به عنوان مؤسس و اولین رئیس شورای انقلاب اسلامی یاد می كند.

6- آیت الله هاشمی رفسنجانی به عنوان عضو هسته ی 5 نفره ی اولیه ی شورا كه تا انتها حضور فعال در جلسات داشت و حسن حبیبی كه سخنگوی شورا بود نظرشان بر ریاست شهید مطهری است. عباس شیبانی به عنوان منشی جلسه و عزت الله سحابی نیز به عنوان یك عضو عادی شورا، نظرشان بر ریاست آیت الله طالقانی -در زمان حیات شهید مطهری- بوده است. چه از جهت تقدم زمانی آگاهی این افراد از وقایع و چه از جهت سمت، عقلانی تر و مستندتر و مستدل تر، قول گروه اول است. ضمن این كه نباید فراموش كرد كه منبع ارجاع و استناد رسمی تاریخ، رسانه های كثیر الانتشار نیز هست كه همگی ریاست شهید مطهری را اعلام كردند. اصلاً معقول نیست كه این موضوع كذب بوده و در آن زمان نه امام و نه هیچ شخص دیگری در صدد اصلاح آن بر نیامده باشند كه چرا وقتی فلانی رئیس نبوده، نوشته اید كه رئیس شورای انقلاب به شهادت رسید!

7- بار اولی نیست كه طیف اصلاح طلب درصدد است تا شهید مطهری را نه یك رهبر در سایه و همه جانبه، بلكه فقط شخصیتی تك بعدی و اندیشمند و فقط به عنوان نظرپرداز انقلاب طرح كند؛ در حالی كه اگر مناعت طبع و شخصیت متواضع و عظیم شهید مطهری نبود، همه می دانستند كه در زمان غیاب امام، وی اولین شخصی بود كه انقلاب را پیش می برد و نه تنها یك شخصیت فكری و عقیدتی، بلكه رهبری مدبر و مسلط بر امور انقلابی و عملیاتی نهضت انقلاب اسلامی نیز بود. قطعاً شخصی هم چون آیت الله طالقانی به نظرات آنان نزدیك تر است، از منع حجاب اجباری گرفته تا دیگر نقطه نظرات سیاسی اش، اما نمی توان با دروغ، تاریخ سازی كرد و شهید مطهری را هم تراز امثال آیت الله طالقانی و حتی پایین تر از ایشان جلوه داد.

همین یادداشت در سایت خبری-تحلیلی «الف»