نودانه 4/عید نوروز، سال جهاد اقتصادی، اتحاد، رهبری و آیت الله مکارم
بسم الله الرّحمن الرّحیم

دو دلیل باعث شد تا این یادداشت را درج کنم؛ یکی مسأله ی عید و تشریعی یا سنتی بودن آن و دیگری نوشتن درباره ی یکی از مهم ترین سخنرانی رهبری که همین سخنرانی سال نوست.
۱- بر اساس احادیث و روایات، جشن سال نو ایرانیان یا همان عید نوروز، عیدی تشریعی نیز هست؛ یعنی روزی است که معصومین آن را تأیید کرده اند و به آن جنبه ی اسلامی نیز بخشیده اند. احادیث فراوانی در این باره نقل شده که از حوصله ی این مطلب خارج است و فقط یکی از این احادیث را نقل می کنم:
"«معلّى ابن خنيس» که از رُوات «ثقه» (از راویان و یاران بسیار نزدیک و صاحب راز معصومین که احادیثی که نقل کرده اند، قطعاً صحیح می باشد) است، مى گويد: در روز نوروز بر امام صادق(ع) وارد شدم. امام سوال كرد: "آيا اين روز را مى شناسى؟" گفتم: "اين روزى است كه ايرانيان آن را گرامی می دارند و در آن به همديگر هديه مى دهند." امام فرمودند: "قسم به خانه ی كعبه كه در مكه است، اين روز نمى باشد مگر به خاطر یک امر كهن." و يا جملات پايانى حديث امام(ع) كه مى فرمايند: «هيچ روز نوروزى نمى باشد الا اين كه ما در آن انتظار فرج را داريم براى اين كه آن از ايام ما و ايام شيعيان ما است كه ايرانيان آن را حفظ كرده اند و شما (اعراب) آن را تباه كرده ايد». (بحار الأنوار، جلد 59، صفحه ی 92)
در زیر بخشی از سخنان امسال رهبری را که حاوی کلمه ی عید بوده، آمده است:
در ویدئوی ضبط شده ی لحظه ی تحویل سال نو، ایشان فرمودند: "البته عید امسال را حوادثی تلخی که در برخی از کشورها، در بحرین، نسبت به مردم عزیز آن جا، در یمن، در لیبی نسبت به مردم انجام می گیرد و تلخی این ماجراها، عید را بر ما گوارا نمی کند و مانع از این است که انسان شادی عید را به تمامه احساس کند." [حتی ایشان نمی گویند ما امسال عید نداریم، بلکه می فرمایند آن طور که باید نمی توانیم شاد باشیم.]
عید نشانه ی حرکت طبیعی انسان در طول سال و ماه و روز و شب است و چون این حرکت باید به سمت کمال و تعالی باشد، هر عیدی یک مقطعی است برای این که انسان بتواند یک مرحله ی جدیدی را آغاز کند."
در اولین روز امسال، مقام معظم رهبری در ابتدای سخنرانی شان در صحن امام خمینی (ره) حرم امام رضا (ع) فرمودند: "عید سعید نوروز را و آغاز سال نو را تبریک عرض می کنم." [مقام معظم رهبری عید را تبریک گفتند، آن هم با عبارت عید سعید نوروز، نه فقط عید نورو. یعنی به تبریک سال نو بسنده نکرده، بلکه فرمودند عید نوروز مبارک باد. در صورتی که برخی از افراد متصلب، می گویند که نباید بگوییم عیدتان مبارک، باید فقط بگوییم سال نو مبارک. البته این که کسی نگوید عید نوروز مبارک، مختار است؛ ولی این که دیگران را نهی کند از این نوع تبریک گفتن، خودش یک منکر است.]
ایشان در اول فروردین سال ۷۸ در مشهد گفتند: "در باب عيد نوروز و مراسم سنّتى قديمى هم همينطور؛ اسلام، عيد نوروز را گرفت، محتواى انسانى و اسلامى و معنوى به آن داد و به مردم برگرداند."
۲- "در مورد شعار امسال و کاری که امسال باید انجام بگیرد؛ البته سر فصل های مهمی وجود دارد که همه دارای اولویتند، مثلاً تحول نظام اداری یک کار لازم است، باید انجام بگیرد، تحول آموزش و پرورش، یک کار بنیانی است، جایگاه علوم انسانی در دانشگاه ها و در مراکز آموزش و تحقیق یک کار اساسی است، مسائل مربوط به فرهنگ عمومی، مربوط به اخلاق جامعه، این کارها همه کارهای مهمی است، لکن به نظر صاحب نظران، امروز در این برهه ی از زمان مسأله ی اقتصادی، از همه ی مسائل کشور فوریت و اولویت بیشتری دارد."
"کشور مبتلا نشود به مسائل حاشیه ای. ببینید در بسیار ی از اوقات یک مسأله ی اصلی در کشور وجود دارد که همه باید همت کنند و به سراغ این مسأله ی اصلی بروند. باید مسأله ی کانونی کشور این باشد. ناگهان می بینیم از یک گوشه ای، یک صدایی بلند می شود، یک مسأله ی حاشیه ای درست می شود، ذهن ها همه متوجه او می شود. این مثل این می ماند که در یک مسافرت مهمی، کاروانی، قطاری دارد حرکت می کند، هدفش رسیدن به یک نقطه ی خاص است، ناگهان ذهن ها را مشغول کنند به یک چیز حاشیه ای در بیابان، از راه باز بمانند. احیاناً امکان ادامه ی حرکت هم از آن ها گرفته بشود. مسائل حاشیه ای نباید به میان بیاید، مردم ما خوشبختانه قدرت تحلیل دارند، هوشمندند، هوشیارند می توانند مسائل فرعی و حاشیه ای را از مسائل اصلی جدا کنند. توجه شود مسائل حاشیه ای کانون توجه افکار عمومی قرار نگیرد." [این تذکر رهبری هم بیشتر متوجه صدا و سیما و رئیس جمهور است که مهندس اسلام ناشناس را در کانون توجهات قرار می دهند. قرار ندهند تا ما هم در جهت خنثی سازی اظهارات بی پایه و اساسش بر نیاییم. به هر حال کسی که از سال ۸۸ برای سال ۹۲ ستاد انتخاباتی تشکیل داده، باید با وی مقابله کرد تا مبادا فردا مسأله ی اصلی کشور شود.]
"یک شرط دیگر حفظ اتحاد و انسجام ملی است؛ انسجام ملی، اتحاد ملی. باید این اتحادی انسجامی که وجود دارد در میان مردم، در بین مردم و مسئولین، مردم به مسئولین خودشان علاقه مندند، به آن ها اعتماد دارند به آن ها کمک می کنند، به آن ها همراهی می کنند، بین خود مردم اتحاد و وحدت وجود دارد؛ این بایستی باقی بماند و روز به روز تقویت شود. یکی از نقشه های بزرگ دشمنان ملت ایران، ایجاد تفرقه و شکاف در داخل بوده است، به بهانه ی قومیت به بهانه ی مذهب، به بهانه ی گرایش های سیاسی، به بهانه ی جناح بندی ها، به بهانه های گوناگون. [این هم قابل توجه همه، مخصوصاً تاجیک ها، قدیانی ها و احمدی نژاد ها که همه را غارتگر، دزد و مصادیق بی بصیرت ننامند و بدین ترتیب مردم را به صدر تا ذیل مسئولین و نظام بد بین نکنند.] خوشبختانه ملت ما آگاهند، همه ی کسانی که به کشورشان علاقه مندند، به نظام مردم سالاری دینی که مایه ی افتخار امروز ملت ایران است علاقه مند هستند، همه باید با هم هماهنگی داشته باشند. مسئولین کشور هم همین جور. مسئولین کشور هم باید سعی کنند اگر گله ای از هم دارند، که گاهی ممکن است این گله ها به حق هم باشد، این گله را در معرض افکار عمومی مطرح نکنند. این ضربه ی به اتحاد ملی است. من به مسئولین کشور به طور جد این را تذکر می دهم، هشدار می دهم... . [این هم قابل توجه رئیس جمهور محترم که وقت و بی وقت از قوه ی مقننه و از دیگران در مصاحبه های تلویزیونی و نشست های خبری گله نکند و آن ها را به قول خودش متهم به بداخلاقی نکند.]
گاهی اوقات این شعاری که برای سال اعلام می کنیم، بعد ناگهان می بینیم همه ی در و دیوارهای تهران و شهرهای دیگر پر شده از تابلو که این شعار رویش نوشته شده. این فایده ای ندارد. گاهی کارهای پر هزینه ای هم صورت می گیرد. چه لزومی دارد. آن چه من توقع دارم از مسئولین و از مردم عزیزمان این است که این شعار را بشنوند باور کنند و دنبال کنند. تابلو کردن و در و دیوار را پر کردن عکس زدن و این ها هیچ لزومی ندارد. اگر هزینه ای نداشته باشد، لزومی ندارد، اگر هزینه ای داشته باشد، اشکال هم دارد. [این هم تذکر رهبری برای دوری از فرهنگ ضد ارزش خود شیرینی و چاپلوسی که ایشان از آن متنفرند.]
"البته محوریت اقتصاد که من عرض کردم، به معنای غفلت از عرصه های دیگر تلقی نشود." [یعنی مسائل فرهنگی و علمی به فراموشی سپرده نشوند به بهانه ی این که رهبری فرموده اند سال جهاد اقتصادی! چون اصولاً فرهنگ مستقیماً در اقتصاد مؤثر است و بالعکس. مثلاً سالی که رهبری به عنوان «سال صرفه جویی و اصلاح الگوی مصرف» به معنای اصلاح در فرهنگ مصرف بود. پس نمی توان اقتصاد را اعتلا بخشید ولی از فرهنگ غافل بود. به قول امام خمینی "رأس همه ی اصلاحات، اصلاح فرهنگ است. ... اصلاح باید از فرهنگ شروع بشود. اگر فرهنگ درست بشود یک مملکت اصلاح میشود."]
ایرانِ مردم سالاری دینی، ایرانِ ملت. در یک چنین کشوری بلکه می خواستند این را پیاده کنند. عواملشان در داخل کشور، افراد ضعیف افراد فرومایه، حقیقتاً دست خوش هواهای نفسانی، سعی کردند شاید بتوانند این کار را بکنند. خب معلوم بود. حرکت شکست خورده، حرکت کاریکاتوری مضحک، خواستند در این جا بلکه به وجود بیاورند، این را هم ملت ایران تو دهنشان زد.
[سپس شعار مرگ بر منافق بلند شد به نحوی که مشخصاً منظور جمع شعار دهنده سران فتنه بود، که رهبری گلو صاف کرده و] فرمودند: "منافق واقعی آمریکاست." و سپس شعار مرگ بر آمریکا برخاست و سپس ایشان ادامه دادند: "نفاق واقعی عملی است که این ها دارند انجام می دهند، ادعای دفاع از ملت ها. در مورد مصر نفاق به خرج می دهند، می گویند ما طرفدار ملتیم، نفاق به خرج می دهند. در مورد مصر نفاق به خرج می دهند می گویند ما طرفدار ملتیم، دروغ می گویند. حالا بد نیست ملت عزیز ما بدانند که رئیس جمهور آمریکا پیغام داده که ما طرفدار شما هستیم." [از آن جا که رهبری سران فتنه را فریب خوردگان و غافلین و نه جاسوسان و مزدوران مستکبرین می دانند، به همین جهت در این زمینه با بسیاری دیگر از جمله امثال آقایان شریعت مداری، حسینیان، پناهیان، جنتی و امثالهم اختلاف نظر دارند. از همین روی وقتی احساس کردند عده ای در میان جمعیت دارند سخنان ایشان را به سمت سران فتنه متمایل می کنند، خواستند تا کانون توجهات را به سوی منافقین واقعی یعنی آمریکا سوق دهند. بسیار هوشمندانه بود. حظ بردیم!]

سؤال: من شنیده بودم که شما گفته بودید نوروز بی اساس و سطحی است و مسلمانان را از آن بر حذر داشته اید. من میخواستم بدانم که آیا این جمله را شما گفته اید یا نه و این که نظر شما درباره ی نوروز چیست؟
پاسخ: عید نوروز جنبههای مثبت و منفی متعددی دارد. جنبههای مثبت آن نظافت، صله رحم، کمک به اقشار ضعیف و کم درآمد و مانند آن است و جنبههای منفی آن، مراسم خرافی چهارشنبه سوری، سیزده بدر، تشریفات کمرشکن، چشم و هم چشمی، مسافرتهای گناه آلود، شکستن مرز محرمیتها و امثال آن میباشد. حال اگر به جنبههای مثبت آن پرداخته شود و از جنبههای منفی آن اجتناب شود طبق روایت مزبور عید نوروز طبیعی، عید تشریعی هم میشود و اگر خدای نکرده بر عکس شود از منظر حضرت علی (علیه السلام) چنین روزی عید نخواهد بود. در این زمینه میتوانید به «پیک احکام» شماره 22 که در بخش (پیک احکام) سایت موجود است مراجعه فرمایید.
سؤال: آیا گفتن لفظ «عید» برای سال نو و عید نوروز اشکال دارد؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
معظمٌ له در سوم فروردین ۹۰ با اشاره به فرا رسیدن نوروز، در جمع نمازگزاران مسجد جمکران، بیان داشتند: "نوروز یک مراسم دینی و مذهبی نیست و یک مراسم ملی و عرفی در میان تمام فارسی زبانان دنیاست که البته امتیازاتی هم دارد و نباید با خرافات مخلوط شود. متوجه شدن دلها به سوی خدا در لحظه تحویل سال از امتیازات نوروز است؛ محبت به یکدیگر، نظافت کردن، گرفتن دست بینوایان و کمک به آنها، صله ارحام و رفع کدورت ها از جمله مزایای نوروز است که در اسلام نیز بر آن ها تاکید زیادی صورت گرفته است."
[به نظر می رسد در این قسمت اندک اختلافی بین نظر رهبری و آیت الله مکارم وجود دارد؛ چون رهبری اعتقاد دارند از زمانی که عید نوروز توسط پیامبر و امامان معصوم (علیهم السّلام) تأیید شده است، جنبه ی تشریعی پیدا کرده و دیگر فقط ملی و عرفی نیست.]


